Amar Jawan Jyoti નું નિર્માણ India Gate પર 1972 ના વર્ષમાં થયું હતું. 1971ના વર્ષમાં India Gate નીચે થયેલા ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધમાં પોતાનું સર્વોચ્ય બલિદાન આપનારા સૈનિકોની યાદમાં Amar Jawan Jyoti નું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું જે શહીદ થયેલા સૈનિકોને રાષ્ટ્રની શ્રદ્ધાંજલિનું પ્રતિકાત્મક પ્રતીક છે.
ડિસેમ્બર 1971 માં ભારતે પાકિસ્તાનને હરાવ્યું તે પછી તત્કાલિન વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીએ 1972 ના Republic Day પર તેનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું.
ભારતે પાકિસ્તાન સાથેના 1971ના યુદ્ધના 50 વર્ષ પૂર્ણ થવાના પ્રસંગે Amar Jawan Jyoti ને રાષ્ટ્રીય સ્મારક ખાતે શિફ્ટ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. India Gate પર Amar Jawan Jyoti તરીકે પ્રજ્વલિત જ્યોતિનો ગણતંત્ર દિવસ પહેલા રાષ્ટ્રીય યુદ્ધ સ્મારક ખાતે પ્રજ્વલિત થઈ રહેલી જ્યોતિમાં વિલય કરી દેવામાં આવશે.
Amar Jawan Jyoti સ્મારક ની ઉપર એક ઉંધી L1A1 રાઇફલ અને સૈનિકનું યુદ્ધ હેલ્મેટ બનેલું છે જેની બાજુમાં એક અખંડ જ્યોતિ પ્રજ્વલિત થઈ રહી છે. ત્યાં જ્યોત ના ચાર બર્નર રાખવામાં આવ્યા છે જેમાં થી એક બર્નર જીવંત રાખવામાં આવતું હતું, પરંતુ ગણતંત્ર દિવસ જેવા મહત્વના દિવસોમાં ચારેય બર્નર સળગાવવામાં આવતા હતા. આ બર્નર્સ હતા જેને શાશ્વત જ્યોત કહેવામાં આવે છે, અને તેને ક્યારેય બુઝાવવાની મંજૂરી આપવામાં આવી ન હતી.
શાશ્વત જ્યોત કેવી રીતે સળગતી રહી?
India Gate ની નીચે 50 વર્ષથી શાશ્વત જ્યોત ઓલવાઈ રહી હતી. પરંતુ શુક્રવારે, જ્યોત આખરે બંધ કરવામાં આવી હતી, કારણ કે તે રાષ્ટ્રીય યુદ્ધ સ્મારકમાં બીજી શાશ્વત જ્યોત સાથે ભળી ગઈ હતી.
1972 થી, જ્યારે તેનું ઉદ્ઘાટન થયું, ત્યારે તેને લિક્વિફાઇડ પેટ્રોલિયમ ગેસ અથવા એલપીજીના સિલિન્ડરોની મદદથી જીવંત રાખવામાં આવતું હતું. એક સિલિન્ડર એક બર્નરને દોઢ દિવસ સુધી જીવંત રાખી શકે છે.
2006માં તેમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો હતો. જોકે જ્વાળાઓ માટેના ઇંધણનો ખર્ચ આશરે રૂ. 6 લાખનો હતો તે પ્રોજેક્ટને LPGમાંથી પાઇપ્ડ નેચરલ ગેસ અથવા PNGમાં બદલવામાં આવ્યો હતો. આ પાઇપ્ડ ગેસ દ્વારા જ ભારતીય સૈનિકોને શ્રદ્ધાંજલિ ચિહ્નિત કરતી જ્યોતને સદાકાળ જીવંત રાખવામાં આવી હતી
રાષ્ટ્રીય યુદ્ધ સ્મારકનું નિર્માણ થયું તેના પહેલા ગણતંત્ર દિવસ પર રાષ્ટ્ર પ્રમુખ, સેના પ્રમુખ તથા અતિથિ પ્રતિનિધિ Amar Jawan Jyoti ખાતે જ શહીદ સૈનિકોનું સન્માન કરતા હતા પરંતુ બાદમાં તે સમગ્ર પ્રક્રિયા રાષ્ટ્રીય યુદ્ધ સ્મારક ખાતે સ્થાનાંતરિત કરી દેવામાં આવી હતી.
આ પણ વાંચો : આજે શ્રી ખોડલધામ પંચવર્ષીય પાટોત્સવ માં નરેશ પટેલે પાટીદાર સમાજના લોકો માટે કરી મોટી જાહેરાતો
રાષ્ટ્રીય યુદ્ધ સ્મારક ખાતે એક નવી Amar Jawan Jyoti પ્રગટાવવામાં આવેલી છે તથા હવે તમામ પ્રસંગે આ સ્થળે જ શહીદો માટે શ્રદ્ધાંજલિ અને પુષ્પાંજલિ સમારંભ યોજવામાં આવે છે.
રાષ્ટ્રીય યુદ્ધ સ્મારક એ સૈનિકો અને ગુમનામ નાયકોની યાદમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું જેમણે આઝાદી બાદથી દેશનું રક્ષણ કરીને પોતાના પ્રાણની આહુતિ આપી હોય. નવું સ્મારક India Gate પરિસરમાં 40 એકરમાં ફેલાયેલું છે અને તેની દીવાલો પર શહીદ થયેલા 25,942 સૈનિકોના નામ સુવર્ણ અક્ષરે કંડારાયેલા છે.
